'Pomnik poświęcony żołnierzom Armii Czerwonej'

     Pomnik poświęcony żołnierzom Armii Czerwonej znajduje się w Dąbrowie Górniczej, jest to jeden z kilku mieszczących się w tym mieście. Wzniesiony został w 1945 roku, upamiętniający żołnierzy Armii Czerwonej, poległych w walkach z Niemcami w styczniu 1945 roku.

     W styczniu 1945 roku front Armii Radzieckiej zbliżał się do Zagłębia Dąbrowskiego. Drogą ze Sławkowa do Dąbrowy Górniczej wycofywały się kolumny wojsk niemieckich. 59 Armia dowodzona przez Iwana Korownikowa, otrzymała rozkaz natarcia w kierunku Bukowno-Starczynów, Katowice, Gliwice. Najbliższym celem było opanowanie Będzina, Sosnowca i Hołdunowa. Rozkaz dowódcy nakazywał przerwać obronę niemiecką na linii Przemszy natarciem 43 i 115 Korpusu Armijnego, wspartym siłami 4 Korpusu Pancernego Gwardii.

     Zadanie bojowe otrzymali:

- 43 Korpus Armijny, dowodzony przez generała majora A. Andrejewa, który miał nacierać w kierunku Sławkowa i Sosnowca, przerwać obronę niemiecką na Białej Przemszy, opanować Strzemieszyce, Dąbrowę Górniczą, Sosnowiec i Będzin.

- 115 Korpus Armijny, dowodzony przez generała majora S. Kozaczoka, który miał uderzyć w kierunku Jaworzna, przerwać obronę Czarnej Przemszy i opanować Katowice.

- 4 Korpus Pancerny, dowodzony przez generała lejtnanta P. Połubojarowa, który miał uderzyć z kierunku Jaworzna, sforsować Czarną Przemszę i opanować Katowice.

     21 stycznia 1945 roku wojska radzieckie przystąpiły do wykonania rozkazów. Po opanowaniu Sławkowa rozpoczął się pięciodniowy, zacięty bój o Strzemieszyce. Jedno uderzenie wojsk sowieckich szło z Łośnia na Tworzeń i Gołonóg, drugie z Lipówki na Krakówkę i Strzemieszyce Małe, trzecie w kierunku miejscowości Szczakowa – Niwka – Maczki – Niemce – Przełajka – Strzemieszyce. 22 stycznia 43 Korpus Armijny opanował po ciężkich walkach Strzemieszyce Wielkie i Sławków.

     Wkroczenie Armii Czerwonej do Polski miało miejsce w końcowym okresie II wojny światowej. Po agresji niemieckiej na ZSRR i klęsce Wehrmachtu pod Moskwą, Stalingradem i Kurskiem, klęska III Rzeszy u marsz Armii Czerwonej na Zachód był nieunikniony. Na znajdującej się pod okupacją niemiecką ziemie polskie, w związku z coraz to nowymi operacjami przeciwko Niemcom, od lata 1944 roku stopniowo wkraczały wojska radzieckie. W tym czasie walki z Niemcami i próbę opanowania ziem polskich podjęła Armia Krajowa w ramach akcji Burza.

Tereny Polski zostały całkowicie opanowane przez Armię Czerwoną do maja 1945 roku. Wkroczenie wojsk radzieckich spowodowało koniec okresu okupacji niemieckiej w Polsce. W czasach PRL-u fakt ten powszechnie określano, jako ‘wyzwolenie Polski’. W dobie RP używanie tego nazewnictwa uchodzi za kontrowersyjne. Żołnierze sowieccy przebywali w Polsce 49 lat.

     Po II wojnie światowej Naczelne Dowództwo Armii Czerwonej przekształciło dotychczasowe formacje. Na terenie Polski utworzona została tzw. PGWAR – Północna Grupa Wojsk Armii Radzieckiej, dyrektywą nr 11097 z dnia 10 czerwca 1945 roku. W grupę tę przekształcono 2 Front Białoruski pod dowództwem gen. Rokossowskiego. Siedzibą dowództwa tej grupy stała się Legnica na Dolnym Śląsku, gdzie rosyjscy żołnierze zajęli 1/3 miasta. Początkowo w Polsce stacjonowało 300 tys. żołnierzy. Ważniejszymi lokalizacjami były obok Legnicy: Świdnica, Borne Sulinowo, Przemków-Trzebień, Bagicz, Brzeg, Burzykowo (dzielnica Stargardu Szczecińskiego), Chojnia, Dębice, Żagań, Wschowa, Oława, Białograd, Świnoujście.

Wycofanie wojsk radzieckich rozpoczęło się 8 kwietnia 1991 roku. PGWAR liczyła wówczas w Polsce 53 tys. żołnierzy oraz 7,5 tys. pracowników cywilnych, którym towarzyszyło 40 tys. członków rodzin. Rosjanie stacjonowali w 59 garnizonach w 21 ówczesnych województwach. Zajmowali 707 km2 terytorium Polski, gdzie posiadali 13 lotnisk, bazę morską, 6 poligonów i 8000 obiektów. Ostatnią jednostką bojową Armii Radzieckiej, która opuściła granice Polski, była brygada kutrów rakietowych ze Świnoujścia. Nastąpiło to 28 października 1992 roku. 17 września 1993 roku, w symboliczną rocznicę agresji radzieckiej na Polskę w 1993 roku, odbyło się uroczyste pożegnanie ostatniej grupy rosyjskich żołnierzy. W ceremonii tej uczestniczył prezydent RP Lech Wałęsa. Trwająca z przerwami, od niemal trzech stuleci, obecność wojsk rosyjskich w Polsce dobiegła końca.

     Na terenie miasta Dąbrowa Górnicza nie są znane informacje na temat destrukcyjnych działań żołnierzy Armii Czerwonej (ataków gwałtu lub przemocy) w stosunku do ludności zamieszkałej w tym mieście.